Bilgelik genellikle yaşlı kişilere özgü bir özellikmiş gibi algılanır. Bunda da bir gerçek payı yok değildir elbette. Çünkü yaşadığımız yıllar biz insanlara deneyim kazandırır ve bu deneyimi gündelik yaşantımıza uygulama konusunda giderek ustalaşırız. Tabii en azından teorik olarak bu böyle ama her zaman değil. Çevremizde bilgece davranan nice genç insan ve yaşından başından beklenmeyecek akıldışılıklar sergileyen nice yaşlı görebiliyoruz.
Bilgeler ve Bilge Olmayanlar
Gerçekten böyle bir ayrım var mı diye merak ediyorum son zamanlarda. Gerçekten bazı insanlar –yaşlarıyla doğru orantılı veya değil- bilge de, diğer bazı insanlar “akılsız”, düşüncesiz, bilgelikten nasibini almamış insanlar mı? İnsanlar bilgelik bakımından bu iki gruptan mı oluşuyor?
Evet, çevremizde muhtemelen –az da olsa- “bilge adam”, “bilge kadın”, “hikmetli bir insan” diyebileceğimiz kişiler olabilir. İnsanla, yaratılışla ilgili söz ve düşünceleriyle, insan ilişkilerindeki hikmetli tavırlarıyla bizi etkileyen, daha önce görmediğimiz, farkında olmadığımız bir ayrıntıya dikkatimizi çeken insanlar. Bize öğüt vererek –ya da bazen öğüt vermeyerek- bilgeliklerini bizimle paylaşan insanlar olabilir.
Ama bu, bilgelikle ilgili söylenecek son söz değil galiba. Bilgelik insanlara bu kadar “adaletsizce” dağıtılmış olamaz. Ancak belli yaş grubundan kişilere, ancak birkaç şanslı “ak sakallı dedeye” verilmiş, diğer insanlardan esirgenmiş bir şey olamaz.
Bilgelik İnsanın Olduğu Her Yerde
Sizi duyar gibiyim: “O dediğin, aptallıkla ilgili bir söz olmasın?” diyorsunuz muhtemelen. Evet, çok bilgece! Ama bilgelik de akılsızlık gibi insanlara adilce dağıtılmış bir şeye benziyor aslında. İnsanlar bilgeler ve bilge olmayanlar olarak ikiye ayrılmıyor. Her alanda bazılarımız bilge, bazılarımız değil (ya da bilgeleşme yolunda). Kendimce bununla ilgili bir deney de yaptım, size de tavsiye edebilirim: Tanıdığınız en “bilgelikten uzak” kişiyi düşünün ve onun bilge olabileceği bir konu olabilir mi diye kendinize sorun. Ben bu soruya şaşırtıcı cevaplar aldım. Bilgeliğin her insana –ama kısmen- verilmiş bir armağan olduğu fikrine de bu cevaplar yoluyla vardım.
Bilmem katılır mısınız ama, ben galiba, insan olup da akılsızlıktan da bilgelikten de nasibini almamış birine henüz rastlamadım.
